Kalendarium: 7 lipca 1944 roku oddziały AK pod dowództwem płk. Aleksandra Krzyżanowskiego w ramach akcji „Burza” rozpoczęły wraz z Armią Czerwoną akcję zdobywania Wilna. Biało-czerwony sztandar powiewał nad miastem tylko kilka godzin

Mimo bohaterstwa żołnierzy z AK i jednoczesnego dramatu dekonspiracji przed sowietami, co wiązało się z aresztowaniem i mordami, dowództwo zdecydowało się na kontynuację planu „Burza”. Po latach należy przyznać ze smutkiem, że ułatwiło to zniewolenie naszego kraju.

1./ Aleksander Krzyżanowski (1895–1951) – oficer Wojska Polskiego, major, członek polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej i komendant Armii Krajowej na Wileńszczyźnie. Po wycofaniu się Niemców z tego obszaru, 17 lipca 1944 r. Krzyżanowski został oszukany przez Sowietów na fałszywą odprawę, aresztowany i wtrącony do więzienia. Zmarł w stalinowskim więzieniu 29 września 1951 r. bez procesu / źródło: Wikipedia♂

2./Maciej Kalenkiewicz  (1906– 1944) – podpułkownikdyplomowanyinżynierWojska Polskiego, żołnierz Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego (hubalczyk), cichociemny i współtwórca tej formacji, oficer Armii Krajowej, dowódca partyzancki w Okręgu Nowogródek AK. Kawaler Orderu Virtuti Militari. / źródło: Wikipedia♂

3./ Ostra Brama w Wilnie (2008), eponim’ operacji wojskowej 1944 r. / źródło: Wikipedia♂

Strategia

Decyzja o samodzielnym ataku na Wilno przez oddziały Armii Krajowej, jako części strategicznego planu „Burza”, podjęta została w czerwcu 1944 roku. Autorem operacji był Komendant Okręgu AK Wilno ppłk Aleksander Krzyżanowski ps. Wilk♂. Plan zakładał, że po rozpoczęciu akcji Niemcy opuszczą Wilno, ale na osobisty rozkaz Hitlera miasto zostało obsadzone przez liczący 17 tysięcy garnizon i zamienione w tzw. strefę ufortyfikowaną.

W ostatniej dekadzie czerwca, gdy przygotowania do akcji nie były jeszcze ukończone, ruszyła ofensywa sowiecka, która rozbiła czołowe pododdziały należące do niemieckiej Grupy Armii „Środek”.

Operacja „Ostra Brama” trwała od 7 do 13 lipca 1944 roku. Miała na celu wyzwolenie Wilna spod okupacji niemieckiej i opanowanie miasta przed nadchodzącymi oddziałami Armii Czerwonej. Początkowo wzięło w niej udział około 4 tysięcy żołnierzy AK. W bezpośrednich walkach o Wilno oraz w zewnętrznych atakach na linie komunikacyjne i pojedyncze oddziały Wehrmachtu uczestniczyło ponad 12,5 tys. żołnierzy AK.

7 lipca wieczorem Wilno zaczęli szturmować Sowieci. W bezpośrednich walkach na kierunku wileńskim wzięło wówczas udział około 100 tysięcy żołnierzy wspieranych przez czołgi i lotnictwo. Oddziały garnizonu konspiracyjnego AK miasta Wilna, które wobec spóźnionego dotarcia rozkazów rozpoczęły atak z kilkugodzinnym opóźnieniem, opanowały własnymi siłami prawobrzeżną część miasta i współdziałając z jednostkami sowieckimi, zaatakowały w części lewobrzeżnej. 13 lipca Wilno zostało zdobyte. Na Górze Zamkowej załopotał biało-czerwony sztandar. Po kilku godzinach Sowieci zamienili go na czerwony.

Negocjacje z Armią Czerwoną

Oddziały polskie, atakujące Wilno z zewnątrz, zagrodziły drogę wycofującym się z Wilna Niemcom, staczając 13 lipca krwawą bitwę pod Krawczunami. Zginęło w niej bądź trafiło do niewoli blisko… – cały artykuł na źródłowej stronie PolskieRadio24.pl