Kalendarium: 7 marca 1949 r. w katowni na warszawskim Mokotowie zamordowano majora Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”

mjr. Hieronim Dekutowski „Zapora” | Pomnik mjr Hieronima Dekutowskiego „Zapory” w Parku Jordana w Krakowie / fot: Skabiczewski / źródło: Wikipedia

Śledztwo i śmierć

Podczas niejawnej rozprawy, 3 listopada 1948, przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie, oprócz mjr. Dekutowskiego, na ławie oskarżonych zasiedli jego podkomendni: kpt. Stanisław Łukasik ps. „Ryś”, por. Jerzy Miatkowski ps. „Zawada” – adiutant, por. Roman Groński ps. „Żbik”, por. Edmund Tudruj ps. „Mundek”, por. Tadeusz Pelak ps. „Junak”, por. Arkadiusz Wasilewski ps. „Biały” i ich polityczny przełożony Władysław Siła-Nowicki.

Oskarżeni, z powodu obawy przed odbiciem, przebrani byli w mundury Wehrmachtu. W ostatnim słowie mjr Dekutowski nie prosił o najniższy wymiar kary, ale oświadczył, że decyzję pozostawia sądowi.

15 listopada skład orzekający, pod przewodnictwem sędziego Józefa Badeckiego, który wcześniej skazał na śmierć m.in. rtm. Witolda Pileckiego, skazał go na 7-krotną karę śmierci. Pozostali otrzymali podobne wyroki. Prośby o łaskę, napisane do prezydenta Bolesława Bieruta, przez Hieronima Dekutowskiego, jego matkę Marię Dekutowską i adwokata Stanisława Sobczyńskiego, zostały jednak odrzucone.

„Zapora”, wraz z podwładnymi, trafił do celi dla „kaesowców”, gdzie przebywało wówczas ponad 100 osób. Na przełomie stycznia i lutego 1949 podjęli oni próbę ucieczki – postanowili wywiercić dziurę w suficie i przez strych dostać się na dach jednopiętrowych zabudowań gospodarczych, a stamtąd zjechać na powiązanych prześcieradłach i zeskoczyć na chodnik przy ulicy Rakowieckiej. Kiedy do zrealizowania planu zostało ledwie kilkanaście dni, jeden z więźniów kryminalnych uznał, że akcja jest zbyt ryzykowna i wsypał uciekinierów, licząc na złagodzenie wyroku. Hieronim Dekutowski i Władysław Siła-Nowicki trafili na kilka dni do karceru, gdzie siedzieli nago, skuci w kajdany.

7 marca 1949 wykonano na nim karę śmierci; stracono też 6 jego byłych podkomendnych. Za przeprowadzenie egzekucji odpowiedzialni byli: wiceprokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej major Stanisław Cypryszewski, naczelnik więzienia na Mokotowie kapitan Alojzy Grabicki, lekarz podpułkownik Marek Charbicz, ksiądz pułkownik Michał Zawadzki oraz dowódca plutonu egzekucyjnego starszy sierżant Piotr Śmietański.

W chwili śmierci, pomimo tego, że miał tylko 30 lat, wyglądał jak starzec z siwymi włosami, wybitymi zębami, połamanymi rękami, nosem i żebrami oraz zerwanymi paznokciami. Jego ostatnie słowa brzmiały: „Przyjdzie zwycięstwo! Jeszcze Polska nie zginęła!”. Został pochowany w tajemnicy, w nieznanym przez lata miejscu.

Śledczy prowadzący sprawę Hieronima Dekutowskiego i towarzyszy od 19 września 1947 do 1 czerwca 1948

• • porucznik Ludwik Borowski – oficer śledczy Naczelnej Prokuratury Wojskowej
  • porucznik Eugeniusz Chimczak ♂ (ur. 6 listopada 1921 w Steniatynie, zm. 6 października 2012) – zbrodniarz i oprawca okresu stalinizmu, oficer śledczy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego
  • porucznik Jerzy Kędziora ♂ (ur. 5 kwietnia 1925 w Ostrowcu Świętokrzyskim)  – zbrodniarz i oprawca okresu stalinizmu, oficer śledczy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, określany jako jeden z najbardziej okrutnych  śledczych

.

Uczestnicy procesu Hieronima Dekutowskiego i towarzyszy od 3 do 15 listopada 1948

• major Józef Badecki – przewodniczący składu sędziowskiego
• kapral Józef Kantecki – ławnik
• kapral Wacław Matusiewicz – ławnik
• plutonowy Kazimierz Obiada – ławnik
• kapral Ryszard Wasilewski – ławnik
• chorąży Wiktor Matusiak – protokolant
• kapitan Tadeusz Malik – oskarżyciel publiczny, prokurator
• Stanisław Sobczyński – obrońca Hieronima Dekutowskiego
• Aleksander Soroka – obrońca Romana Grońskiego, Jerzego Miatkowskiego i Edmunda Tudruja
• Józefa Stillerowa – obrońca Tadeusza Pelaka i Władysława Siły-Nowickiego
• Władysław Szymaszek – obrońca Stanisława Łukasika i Arkadiusza Wasilewskiego
• Hieronim Dekutowski – oskarżony i skazany na karę śmierci
• Roman Groński – oskarżony i skazany na karę śmierci
• Stanisław Łukasik – oskarżony i skazany na karę śmierci
• Jerzy Miatkowski – oskarżony i skazany na karę śmierci
• Tadeusz Pelak – oskarżony i skazany na karę śmierci
• Władysław Siła-Nowicki♂ – oskarżony i skazany na karę śmierci
• Edmund Tudruj – oskarżony i skazany na karę śmierci
• Arkadiusz Wasilewski – oskarżony i skazany na karę śmierci

Autorzy próśb o łaskę złożonych w sprawie Hieronima Dekutowskiego

• Hieronim Dekutowski – napisał prośby 17 i 18 listopada 1948
• Maria Dekutowska – napisała prośbę 22 listopada 1948
• Stanisław Sobczyński – napisał prośbę 22 listopada 1948

Skład rozpatrujący sprawę Hieronima Dekutowskiego i towarzyszy w Najwyższym Sądzie Wojskowym 4 lutego 1949

• podpułkownik Józef Dziowgo – przewodniczący składu sędziowskiego
• podpułkownik Alfred Janowski – sędzia sprawozdawca
• podpułkownik Józef Warecki – sędzia
• porucznik Jerzy Kwiatkowski – protokolant
• kapitan Tadeusz Malik – wiceprokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej

Rozstrzelani 7 marca 1949 roku

• Hieronim Dekutowski – 19:00
• Stanisław Łukasik – 19:05
• Roman Groński – 19:10
• Edmund Tudruj – 19:15
• Tadeusz Pelak – 19:20
• Arkadiusz Wasilewski – 19:25
• Jerzy Miatkowski – 19:30

Obecni przy wykonaniu wyroków śmierci 7 marca 1949 roku

• major Stanisław Cypryszewski♂ – wiceprokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej
• kapitan Alojzy Grabicki – naczelnik więzienia na Mokotowie
• podpułkownik Marek Charbicz – lekarz
• pułkownik Michał Zawadzki – ksiądz
• starszy sierżant Piotr Śmietański♂ – dowódca plutonu egzekucyjnego

Cały biogram majora Hieronima Dekutowskiego „Zapory” na źródłowej stronie Wikipedii – po kliknięciu na link

◙ Podobne informacje:

Kalendarium: 6 lutego 1945 r. w Trokielach sowieci z NKWD powiesili publicznie ppor. Władysława Mickiewicza

Kalendarium: 6 marca 1945 Iwan Sierow, oficer Armii Czerwonej i oficer bezpieczeństwa państwowego ZSRR, został głównym doradcą NKWD przy MBP w Polsce

Kalendarium: 28 lutego 2020 r. w Warszawie otwarto Izbę pamięci oraz wystawę w dawnej katowni NKWD na Pradze

Jerzy Kędziora – UB’ecka bestia, oprawca Hieronima Dekutowskiego, Łukasza Cieplińskiego i wielu innych niezłomnych wyklętych

Kalendarium: 12 lipca 1945 r. – „Mały Katyń” – rocznica Obławy Augustowskiej, największej zbrodni popełnionej na Polakach po II wojnie światowej | Obława to największa sowiecka zbrodnia dokonana już po zakończeniu II wojny światowej

Kalendarium: 12 marca 1910 w Stryju pod Lwowem urodził się mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”. Od 1939 r. przez dziewięć lat walczył o wolną Polskę. Najpierw z Niemcami, a później z Sowietami

Kalendarium: 6 czerwca 1904 urodził się Feliks Selmanowicz ps. „Zagończyk”, żołnierz AK, a po 1945 roku podziemia niepodległościowego. Stracony razem z Danutą Siedzikówną „Inką” w 1946 roku

Kalendarium: 3 sierpnia 1946 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku skazał 17-letnią Danusię Siedzikównę „Inkę” na karę śmierci

Kalendarium: 27 listopada 1947 r. bezpieka aresztowała ppłk. Łukasza Cieplińskiego, ostatniego prezesa Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN

Kalendarium: 25 maja 1948 r., po pokazowym procesie, katyńskim strzałem w tył głowy wykonano wyrok śmierci na rtm. Witoldzie Pileckim, bohaterze Polskiego Państwa Podziemnego

Kalendarium: 24 lutego 1953 r. zamordowano ostatniego dowódcę Kedywu Armii Krajowej, generała Augusta Emila Fieldorfa „Nila”

Kalendarium: 22 lutego 1947 zmarł mjr Józef Kuraś „Ogień” – żołnierz Konfederacji Tatrzańskiej, AK, Ludowej Straży Bezpieczeństwa, dowódca największego zgrupowania partyzanckiego w Małopolsce

Kalendarium: 29 września 1951 r. zmarł w kazamatach MBP Aleksander Krzyżanowski „Wilk”. Zamordowany przez bezpiekę dowódca operacji „Ostra Brama” jest patronem SP.3 w Busku-Zdroju

• infobusko.pl [13.07.2019]: – Kalendarium: 12 lipca 1945 r. – „Mały Katyń” – rocznica Obławy Augustowskiej, największej zbrodni popełnionej na Polakach po II wojnie światowej