KTK: Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko w KL Auschwitz-Birkenau

Z Buska-Zdroju nie odchodziły bezpośrednio transporty do obozów koncentracyjnych. Część więźniów przebywających w buskich więzieniach gestapo przenoszono w tym celu do więzień w Pińczowie lub w Kielcach. Najprawdopodobniej pierwszy transport, w którym znajdowali się mieszkańcy Kreishauptmannaschaft Busko, przybył do KL Auschwitz 25 lutego 1941 r. – pisze historyk IPN dr Karolina Trzeskowska-Kubasik w artykule opublikowanym 04.12.2020 r.  na portalu PrzystanekHistoria.pl

○ Z terenu Kreishauptmannaschaft Busko podczas IIWŚ do Konzentration Lager Auschwitz trafiło wielu mieszkańców. Wśród nich:  Józefa Ziółkowska z Wiślicy oraz Zygmunt Mrówka i Józef Sas ze wsi Borzykowa. / źródło: PrzystanekHistoria.pl♂

Do obozu wysłano wówczas 290 osób zamieszkujących tereny dystryktu radomskiego. W transporcie znaleźli się następujący mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko: 54 letni kupiec z Chrobrza – Ludwik Cichy, 44 letni kupiec z Pacanowa – Wiktor Wojtecki, rolnicy z Świniar -27 letni Jan Wiśniewski i 20 letni Wacław Małecki oraz 66 letni rolnik z Szydłowa- Józef Rystak.
Ludwik Cichy zmarł 13 marca 1941 r. Co do losów reszty osób autorka nie znalazła informacji w źródłach archiwalnych.

Jeden z większych transportów miał miejsce 12 lutego 1943 r. Do KL Auschwitz-Birkeanau przybyło wówczas piętnaście osób zamieszkujących Kreishauptmannschaft Busko: mieszkańców Gorysławic, Chmielnika, Wełcza, Wełnina, Biechowa, Pacanowa, Woli Bokrzyckiej, Buska-Zdroju, Owczar, Złotej oraz Borzykowej. Niemal wszystkich przeniesiono do obozów KL Buchenwald lub KL Mauthausen, gdzie doczekali wyzwolenia przez wojska alianckie. Śmierć ponieśli: 29 letni Józef Brachowicz z Wełcza oraz 31 letni rolnik Jan Mrówka z Borzykowej.(…)

Kalendarium: 27 stycznia 1945 r. oswobodzenie więźniów niemieckiego obozu śmierci KL Auschwitz-Birkenau

Za niewywiązanie się z kontyngentów
Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko trafiali do KL Auschwitz-Birkenau między innymi za niewywiązanie się z dostaw kontyngentów. 7 kwietnia 1942 r. z tego powodu aresztowano 44 letniego rolnika ze wsi Kuchary – Jana Korczaka. Podczas aresztowania podjął on nieudaną próbę ucieczki. Osadzono go wpierw w areszcie powiatowym w Busku-Zdroju, a następnie w obozie w Słupi Pacanowskiej. Po paru tygodniach tamże spędzonych przewieziono go do więzienia w Pińczowie, gdzie przebywał miesiąc. 2 lipca 1942 r. trafił do KL Auschwitz-Birkenau, gdzie zmarł 19 lipca 1942 r. W telegramie wysłanym do rodziny sugerowano, że Korczak zmarł na serce.(…)

Za opór wobec okupanta

W KL Auschwitz-Birkenau osadzono również mieszkańców Kreishauptmannschaft Busko, którzy byli zaangażowani w działalność ruchu oporu. Za posiadanie radioodbiornika w październiku 1941 r. aresztowano mieszkańców Borzykowej: 50 letniego rolnika Józefa Sasa oraz 26 letniego kowala Zygmunta Mrówkę. Donos na nich władzom niemieckim złożył niejaki Józef Stępień. W domu Mrówki znaleziono szczątki radia. Transportem z 25 października 1941 r. dwóch mieszkańców Borzykowej przybyło do KL Auschwitz-Birkenau. Obaj zginęli na terenie obozu: Sas 25 lutego 1942 r., zaś Mrówka 15 kwietnia 1942 r.(…)

Za udzielanie pomocy Żydom

Do KL Auschwitz-Birkenau trafiali również mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko za udzielenie pomocy Żydom. Henryka Adamczyka, który w Bogucicach ukrywał czternastoosobową rodzinę żydowską o nazwisku Rajt, 19 grudnia 1943 r. wywieziono do obozu, gdzie zginął najprawdopodobniej w 1944 r. Podobny los spotkał Feliksa Stradowskiego, który we wsi Ciecierze ukrywał 45 letnią Żydówkę o nazwisku Caol oraz jej 18 letnią córkę – Siwcię. Kryjówkę odkryto 24 grudnia 1942 r. Stradowskiego wywieziono do KL Auschwitz-Birkenau, gdzie po miesiącu zmarł.(…)

○ Niemiecka mapa drogowa Kreis Busko z czasów II Wojny Światowej / źródło: Łukasz Kucharski

Do KL Auschwitz-Birkenau wywożono również mieszkanki Kreishauptmannschaft Busko. 22 stycznia 1943 r. do obozu przybyła 42 letnia rolniczka z Wiślicy – Józefa Ziółkowska. Ewakuowano ją do KL Ravensbrück, gdzie doczekała wyzwolenia. Wacława Szymańska, mieszkanka Kołaczkowic, do KL Auschwitz-Birkenau trafiła 12 lutego 1943 r., gdzie poddawano ją eksperymentom medycznym na bloku nr 23.

Część mieszkańców Kreishauptmannschaft Busko, którzy trafili do KL Auschwitz-Birkenau podejmowało próby ucieczki. 18 maja 1943 r. do obozu trafił rolnik z Janiny, Jan Janeczek. Wraz z innym więźniem brał udział w przygotowaniu ucieczki drążonym podkopem biegnącym… – cały artykuł dr Karoliny Trzeskowskiej-Kubasik na źródłowej stronie PrzystanekHistoria.pl♂

◙ Podobne informacje:

RK: Będą publikacje o terrorze niemieckim i zbrodni w Lesie Wełeckim – POSZUKIWANI SĄ ŚWIADKOWIE

PH: Zbrodnie Wehrmachtu we wrześniu 1939 r. na terenie powiatu stopnickiego (buskiego)

KTK: Ofiary terroru niemieckiego spoczywające na cmentarzu parafialnym w Busku-Zdroju

KTK: Rozstrzelane wesele w Janinie, 19 lipca 1943 – nieznane fakty z powiatu buskiego w czasie II wojny światowej

KTK Kalendarium: 19 lipca 1944 r. Egzekucja w Lesie Wełeckim koło Buska-Zdroju

77. rocznica egzekucji w Lesie Wełeckim. Prelekcja historyczna i uroczystości upamiętniające jej ofiary. Busko-Zdrój, 16 lipca 2021 [VIDEO]