Kalendarium: 24 marca 1944 r. – w Markowej Niemcy zastrzelili Józefa i Wiktorię Ulma, szóstkę ich dzieci oraz ukrywanych przez nich Żydów. W 2003 rozpoczął się ich proces beatyfikacyjny

Do drzwi domu rodziny Ulmów w Markowej na Podkarpaciu podczas II wojny światowej pukano wielokrotnie. Były jednak dwie szczególne wizyty, które całkowicie zmieniły ich życie.

Wiktoria i Józef Ulma z dziećmi.

Józef Ulma, urodzony w 1900 roku, był wykształconym rolnikiem. Jego pasją była fotografia, na której utrwalał swoją wieś Markową pod Łańcutem i życie rodziny. Wraz z żoną Wiktorią, z domu Niemczak, mieli szóstkę dzieci. W 1944 roku miało się narodzić siódme.

Wiktorai Ulma i szóstka jej dzieci: Stasia, Basia, Władzio, Franio, Antoś i Marysia / źródło: Wikipedia

Pierwsze szczególne „pukanie do drzwi” rozległo się jesienią 1942 roku. Żydowska rodzina Szallów, złożona z ojca i czerech synów, prosiła małżeństwo Ulmów o schronienie w ich gospodarstwie. Sytuacja była klarowna. Z okien domu Ulmów widać było „okop”, gdzie rozstrzeliwano Żydów z sąsiednich wsi, którzy byli następnie chowani na cmentarzu dla zwierząt. Nieliczni (przed wojną żyło tam około 120 Żydów, wojnę przeżyło siedemnastu), którzy uniknęli zabrania z własnych domów, kryli się po lasach. Jednak jesienią 1942 Niemcy zarządzili obławę i na okoliczne lasy.

Wtedy to rodzina znanego przed wojną handlarza bydłem zwróciła się do Ulmów, prosząc o ratunek. Niedługo potem dołączyły do nich siostry Goldman, Gołda i Lejka z córeczką. Spali na strychu domu, za dnia zaś pomagali Ulmom w gospodarstwie. Było ono oddalone od reszty wioski, co stwarzało pozory bezpieczeństwa.

Przed świtem 24 marca 1944 roku do drzwi Ulmów „zapukano” ponownie. Do domu wtargnęło czterech niemieckich żandarmów i czterech funkcjonariuszy granatowej policji. Żydów, śpiących na strychu, znaleziono od razu. Wydał ich Włodzimierz Leś, obecny zresztą na miejscu jako funkcjonariusz policji. Znał osobiście rodzinę Szallów, pomagał im wcześniej w zamian za opłatę. U niego pozostały ich rzeczy, które miały być motywem jego działania: chciał je przywłaszczyć.
Według świadków, czyli chłopów z okolicznych wsi, najpierw, od razu na strychu, rozstrzelano Żydów. Rodzina Ulmów została wywleczona przed dom, gdzie na oczach dzieci zastrzelono Józefa i Wiktorię, będącą w ostatnim miesiącu ciąży. Na koniec zastrzelono szóstkę rodzeństwa: 8-letnią Stasię, 6-letnią Basię, 5-letniego Władzia, 4-letniego Frania, 3-letniego Antosia i półtoraroczną Marysię.

Na Włodzimierzu Lesiu podziemie wykonało wyrok we wrześniu 1944 roku. Zastrzelono go w Łańcucie.

13 września 1995 roku Józefowi i Wiktorii Ulmów przyznano tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Stali się symbolem polskiego poświęcenia podczas niemieckiej okupacji. W 2003 rozpoczął się ich proces beatyfikacyjny. W Markowej działa obecnie Muzeum Polaków Ratujących Żydów.

Pomnik rodziny Ulmów w Markowej. / fot: Jarosław Góralczyk , Wikipedia

źródło: Histmag.org: Bohaterstwo i tragedia rodziny Ulmów

8  Wikipedia: – Zbrodnia w Markowej (1944)

German Death Camps – zobacz specjalny serwis edukacyjno-społeczny – po kliknięciu na link lub grafikę

---

◙ Podobne informacje:

?? 10 września 2023 r. w Markowej odbyła się Msza Święta beatyfikacyjna rodziny Ulmów. Papież Franciszek włączył do grona błogosławionych rodzinę Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich siedmioro dzieci, którzy zostali zamordowani 24 marca 1944 r. przez Niemców za ukrywanie Żydów

Kalendarium: 30 czerwca 1941 r. we Lwowie rozpętało się piekło. Jak doszło do pogromu ludności żydowskiej?

Kalendarium: 20 stycznia 1942 r. Konferencja w Wannsee, czyli urzędowa decyzja o masowym ludobójstwie europejskich Żydów

Kalendarium: 6 grudnia 1942 r. W Ciepielowie Niemcy spalili żywcem wszystkich członków rodzin, które ukrywały w swych domach Żydów. Zginęły 34 osoby, w większości dzieci.

Kalendarium: 15 marca 1943 roku, w Siedliskach opodal Miechowa Niemcy wymordowali rodzinę Baranków i czterech ukrywanych przez nich Żydów

Zamordowani za pomoc Żydom. „Zawołani po imieniu”. W Wierzchowisku pod Częstochową upamiętniono Józefa i Franciszkę Sowów zamordowanych 1 września  1943 r.

Kalendarium: 3 listopada 1943 Niemcy przeprowadzili akcję „Dożynki”, której celem było wymordowanie wszystkich ocalałych do tej pory Żydów w Generalnym Gubernatorstwie

PR24: Ginęli, bo nieśli pomoc. Dziś Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów

„Ratowali tysiące Żydów”. MSZ przypomina bohaterów z Grupy Ładosia

PR24: Ocaleli z Zagłady dzięki paszportom „grupy Ładosia”. Nowe fakty nt. rodziny publicysty „Timesa”, członka Izby Lordów

Kalendarium: 13 kwietnia 1945 Niemcy spalili żywcem w murowanej stodole w Gardelegen 1016 osób, w większości Polaków, na dzień przed wyzwoleniem