Kalendarium: 12 lipca 1945 r. – „Mały Katyń” – rocznica Obławy Augustowskiej, największej zbrodni popełnionej na Polakach po II wojnie światowej | Obława to największa sowiecka zbrodnia dokonana już po zakończeniu II wojny światowej

12 lipca 1945 roku oddziały NKWD, Armii Czerwonej, LWP oraz funkcjonariusze UBP rozpoczęły na terenie powiatów augustowskiego, suwalskiego i sejneńskiego największą po II wojnie akcję pacyfikacyjną polskiego podziemia niepodległościowego. Zatrzymano, a następnie zamordowano i pogrzebano w nieznanym miejscu ponad 600 osób. Operacja zwana jest Obławą Augustowską.

W wyniku zaangażowania się oddziałów Armii Krajowej w akcje „Burza” na wiosnę 1944 roku duża część działaczy musiała się zdekonspirować. Żołnierze byli aresztowani lub wcielani siłą do Ludowego Wojska Polskiego. Te wydarzenia nadwyrężyły strukturę podziemia. W przypadku Suwalszczyzny straty były boleśniejsze. Po zajęciu Suwałk 23 października 1944 r. władze w mieście przejęli przedstawiciele Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Zaraz za oddziałami frontowymi na te tereny wkroczyły jednostki NKWD i „Smiersz”, które rozpoczęły aresztowania i łapanki. Inspektor suwalski AK mjr Franciszek Szabunia „Zemsta” w meldunku z 30 listopada tak oceniał sytuacje: „Aresztowania, terror i łapanki wyniszczyły i zrujnowały teren organizacyjnie. Pięcioletnia okupacja niemiecka nie wyrządziła tyle zła dla pracy organizacyjnej, co obecnie Sowieci”. Wszystko to zastopowało działania konspiracyjne na pół roku.

>>>  Obława Augustowska jak Katyń. „Zginęli, bo byli Polakami”  <<<
PolskieRadio24.pl [12.07.2022]: – 12 lipca 1945 roku Armia Czerwona z NKWD, wspomagane przez Urząd Bezpieczeństwa oraz Ludowe Wojsko Polskie, przeprowadziły akcję pacyfikacyjną na terenie Puszczy Augustowskiej i jej okolic. Komuniści aresztowali wtedy 7 tysięcy osób, 600 nigdy nie wróciło do domu. Zostali wywiezieni w nieznanym kierunku i zamordowani…♂

Podziemie powtórnie uaktywniło się po utworzeniu Armii Krajowej Obywatelskiej (15 lutego 1945 r.) i odbudowaniu struktur w terenie. Na wiosnę 1945 r. zorganizowane zostały stałe odziały partyzanckie i oddziały samoobrony. W efekcie ich działań do końca maja 1945 roku w powiecie suwalskim rozbito 17 z 18 posterunków MO, a z 14 gmin funkcjonowały zaledwie dwie. Przeprowadzone udane akcje likwidacyjne na współpracowników UBP i konfidentów. Obszar kontrolowany przez władze komunistyczne ograniczał się praktycznie do miasta.

Bezradność lokalnych władz PKWN skłoniła je do szukania pomocy u organów wyższego szczebla. W efekcie wielu starań przybyłe na teren powiatu suwalskiego i augustowskiego wojska sowieckie znalazły się tam na prośbę władz polskich. Od maja liczba żołnierzy ochraniających poszczególne placówki urzędowe stale rosła. W drugiej połowie czerwca na Suwalszczyznę zaczęły przybywać jednostki dwóch armii sowieckich oraz jednostki z 62. Dywizji Wojsk Wewnętrznych NKWD wycofujące się z frontu. Dodatkowe wsparcie stanowił 1. Praski Pułk Piechoty z LWP. Szacuje się, że w całej akcji pacyfikacyjnej wzięło udział nawet 45 tysięcy żołnierzy.

>>> Obława Augustowska. „Tak bili, że był do człowieka niepodobny”. Posłuchaj wspomnień rodzin ofiar  <<<
PolskieRadio24.pl [12.07.2022]: – – Jak tato wyszedł z przesłuchania, już był nie do poznania, ledwo szedł. To był ostatni raz, kiedy go widziałem, potem nie było już żadnej wiadomości – opowiadał Józef Szmygiel, syn Franciszka. 77 lat temu rozpoczęła się Obława Augustowska, największa sowiecka zbrodnia popełniona na Polakach po zakończeniu II wojny światowej…♂

Obława rozpoczęła się najprawdopodobniej 12 lipca 1945 roku (podawane są również daty 10 lub 11 lipca). Oprócz terenów Suwalszczyzny i Puszczy Augustowskiej swoim zasięgiem objęła ona także część terytorium Litwy. W miastach przeprowadzano akcję sprawdzania dokumentów na placach targowych. Część aresztowań odbywała się w nocy. Na wsiach zwoływano zebrania i następnie zatrzymywano wszystkich przybyłych. Niewielkie miejscowości były otaczane przez wojsko, które następnie sprawdzało dom po domu i zamykało podejrzanych w stodołach. W wielu miejscach dochodziło do potyczek z żołnierzami AKO.

Główne obchody 73. rocznicy obławy augustowskiej na Górze Krzyży w miejscowości Giby. Fot. PAP/A. Reszko

Szacuje się, że w czasie obławy trwającej do 25 lipca aresztowano 2 tysiące osób (dane rosyjskie podają liczbę 7 tysięcy), w tym ludność nie związaną z konspiracją. Zatrzymani kierowani byli do obozów filtracyjnych, gdzie byli identyfikowani i przesłuchiwani. Większość zwolniono, pozostałych około 600 osób porozsyłano do 50 rożnych aresztów gdzie kontynuowano przesłuchania. W czasie tych czynności byli oni bici i torturowani. Całej akcji aresztowań towarzyszyły liczne grabieże, gwałty i morderstwa dokonywane przez żołnierzy Armii Czerwonej na ludności cywilnej.

20 lipca 1945 roku z Moskwy do Olecka przybyła specjalna ekipa funkcjonariuszy „Smiersz” kierowana przez gen. Iwana Gorgonowa, mająca przeprowadzić likwidacje zatrzymanych aresztantów. Akcji prawdopodobnie przewodzili gen. Gorgonow i gen. Paweł Zielenin.

Do tej pory nie ustalono losów ofiar,miejsca ich pochówku, ani też sprawców mordu. Wielokrotne prośby o pomoc prawną strony rosyjskiej pozostały bez odpowiedzi. We wsi Giby na Suwalszczyźnie znajduje się 10-metrowy krzyż, symbolizujący pochówek zaginionych, z napisem: „Zginęli, bo byli Polakami”. Do lat 90. miejsce to było uważane za masowy grób ofiar, jednak ekshumacje wykazały, że jest to zbiorowa mogiła żołnierzy niemieckich poległy w 1944 roku. Możliwe, że miejsce stracenia i wiecznego spoczynku tych osób zostały podgrodzieńskie Naumowice.

źródło: Histmag.org – „Mały Katyń”. 70. rocznica Obławy Augustowskiej

◙ 12 lipca jest ustanowionym w 2015 r. przez Sejm Dniem Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 r.

►  Wikipedia: – Obława augustowska

◙ Podobne informacje:

Kalendarium: 3 kwietnia 1940 r. NKWD rozpoczęło mordowanie polskich jeńców w Katyniu

Kalendarium: 11 lipca 1943 r. – Krwawa niedziela na Wołyniu – Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej | Rzeź wołyńska. Prof. Grzegorz Motyka: to była etniczna czystka na Polakach

Kalendarium: 29 stycznia 1944 r. – okrutny mord dokonany na polskiej wsi Koniuchy przez partyzantów radzieckich i żydowskich

Kalendarium: ? 12-13 lipca 1943 r. Niemcy spalili świętokrzyską wieś Michniów i zamordowali jej mieszkańców:102 mężczyzn, 54 kobiety i 48 dzieci