Jak Powstanie listopadowe grzebiąc Królestwo Polskie uratowało niepodległość Belgii

Obywatele drugiej kategorii 

Na mocy postanowień kończącego epokę napoleońską kongresu wiedeńskiego w 1815 roku Belgia połączona była z Holandią i Luksemburgiem w jedno państwo – Królestwo Zjednoczonych Niderlandów – pod panowaniem Wilhelma Orańskiego.

– Władca bardzo faworyzował Holendrów. Zdecydowana większość stanowisk rządowych i wyższych stanowisk wojskowych była zarezerwowana dla Holendrów. Belgowie mieli pełne prawo czuć się obywatelami drugiej kategorii – oceniał prof. Jerzy Eisler w audycji Andrzeja Sowy z cyklu „Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej”.
Niezadowolenie Belgów podsyciły wieści z Paryża. Tam w lipcu 1830 roku wybuchła rewolucja’, która wyniosła do władzy Ludwika Filipa Orleańskiego. Wydarzenie to dawało Belgom nadzieję na złamanie więzów powiedeńskiego układu sił i wsparcie ze strony Francji. Katalizatorem wybuchu rewolucji w Belgii’ było wystawienie opery „Niema z Portici” – utworu o rebelii i walce o wolność. Spektakl 25 sierpnia przerwało patriotyczne uniesienie widowni, które przemieniło się w demonstrację na ulicach Brukseli. Jednak o tym, że rewolucja trwała dalej, zadecydowało zdobycie przez belgijskich robotników składów amunicji.

Wilhelm Orański być może mógł zdobyć się na rozprawę przy użyciu siły, mógł ten bunt utopić we krwi, ale wówczas już nie byłoby szans na porozumienie, a wydaje się, że on jeszcze wówczas takie nadzieje żywił. Tymczasem w następnych dniach i tygodniach wydarzenia potoczyły się błyskawicznie. Proklamowano oderwanie Belgii od Holandii, a 3 listopada 1830 roku przeprowadzono wybory do Konstytuanty, która tydzień później potwierdziła akt niepodległości Belgii – dodawał gość audycji.

Impuls dla spiskowców

○ Polski Prometeusz. Obraz Horace Verneta jako alegoria upadku powstania listopadowego (domena publiczna)

Rewolucja belgijska była pogwałceniem ustalonych na kongresie wiedeńskim zasad legitymizmu i równowagi sił w Europie. W Wiedniu ustalono, że w takich sytuacjach wkraczać do gry będzie Święte Przymierze – sojusz Prus, Austrii i Rosji stojący na straży starego porządku. W myśl tego założenia na interwencję zdecydował się „żandarm Europy” car Mikołaj I, który w wyniku ponapoleońskich ustaleń został również królem kadłubkowego Królestwa Polskiego. Na przełomie października i listopada monarcha zarządził mobilizację polskiej armii i wchodzącego w skład wojska rosyjskiego Korpusu Litewskiego.

Wybuch powstania listopadowego przekreślił plany Świętego Przymierza o interwencji w Niderlandach. Z perspektywy Rosji i Prus opanowanie sytuacji w Królestwie Polskim było znacznie istotniejsze od pacyfikacji rewolty w Belgii. Insurekcja mogła się bowiem rozszerzyć na tzw. ziemie zabrane, czyli terytorium Rzeczpospolitej wcielone do państwa carów i na pozostałe zabory.

A gdyby powstanie nie wybuchło?

Co by było, gdyby wojska Królestwa Polskiego wysłano do Beneluksu, by tłumiły zryw Belgów? Kwestią hipotetycznych dziejów Polski, w przypadku gdyby powstanie listopadowe nie wybuchło, zajmowali się goście audycji Andrzeja Sowy i doktora Janusza Osicy z cyklu „Historia na opak”.

– Przede wszystkim nie byłoby Belgii. Pozostałaby ona… – cały artykuł i tematyczne audycje radiowe na źródłowej stronie PolskieRadio24.pl♂