Kalendarium: 9 sierpnia 1864 urodził się Roman Dmowski, ator II RP, jeden z Ojców Niepodległości, twórca i historyczny przywódca Narodowej Demokracji. Postać, która do dziś wzbudza kontrowersje

– Jeżeli jest coś takiego, jak prawa autorskie do pomysłu, to Dmowski był autorem II RP, ponieważ co najmniej półtora roku zanim ona zaczęła się formować, na papierze zawarł jej kształt: zarówno terytorialny, jak i ustrojowy oraz odnośnie polityki zagranicznej – podkreśla historyk prof. Krzysztof Kawalec – informuje portal PolskieRadio24.pl

○ Roman Dmowski (1919) / Wikipedia♂ | Tablica upamiętniająca Romana Dmowskiego na fasadzie konkatedry Matki Bożej Zwycięskiej w Warszawie / fot. Adian Grycuk / Wikipedia♂

Granice Polski, która się odradzała były przez niego pomyślane w ten sposób, aby po pierwsze zapewnić jej możliwość rozwoju gospodarczego i oparcia suwerenności na realnych podstawach gospodarczych. Jako warunki tego rozwoju Dmowski wymienia dostęp do morza i do śląskich złóż węgla.

Kolejnym istotnym elementem planu Dmowskiego było to, że opracowując go, miał przed oczami statystyki narodowościowe, z których wynikało, że na obszarze dawnej Rzeczpospolitej Polacy nie stanowią większości. Uważał, że państwo o takich granicach w jemu współczesnym, zdominowanym przez prądy narodowe świecie, się nie ostanie. W związku z tym wypracował sobie koncepcję, jak się okazało – i tak nazbyt optymistyczną, że wystarczy jeśli w Polsce będzie 60 proc. Polaków. Mniej być nie może, bo to będzie niebezpieczne.

Jego zdaniem granica wschodnia powinna w takim razie pokrywać się mniej więcej z linią drugiego rozbioru. Jaka logika kryła się za tym postępowaniem? Poza wspomnianym już progiem 60 proc. Polaków, Dmowski brał pod uwagę to, w jaki sposób mają być skonstruowane władze państwa. To, jak długo ludzie nie głosują, nie jest tak istotne, jak to jakim językiem mówią obywatele. Natomiast Dmowski uważał, że Polska będzie miała ustrój reprezentacyjny, wyłaniany w drodze procedur wyborczych. Zbierając razem te dwa elementy, mamy wyraźnie zaznaczony zamiar zainicjowania stosunków politycznych w kierunku odpowiadającym standardom Zachodu.

>>> OJCOWIE NIEPODLEGŁOŚCI  <<<

O realizmie tej polityki świadczy chociażby to, że granice odrodzonej ojczyzny pokrywały się mniej więcej z propozycjami Dmowskiego, mimo iż u steru władzy był Piłsudski, twórca odmiennej, federalistycznej koncepcji.

Podpis Romana Dmowskiego, obok sygnatury Ignacego Jana Paderewskiego, spoczął na traktacie wersalskim. Jaka była rola Dmowskiego w przywracaniu Polski na mapę Europu?

Pierwszorzędna, jako człowieka, który z ramienia uznawanego przez zwycięskich aliantów Komitetu Narodowego Polskiego’, negocjował jej odrodzenie. Przeprowadził setki rozmów z wpływowymi osobami. To on organizował Błękitną Armię’ i nie dopuścił do jej wykrwawienia na froncie zachodnim w ostatnich dniach wojny, bo wiedział, że te 100 tysięcy żołnierzy przyda się w kraju.

To, co muszą przyznać Dmowskiemu nawet jego przeciwnicy, to to, że był postacią o dużych walorach osobowościowych i dorównującej im sile przebicia. Ta siła wynikała ze zdobytego doświadczenia, ale też z tego, że stał za nim rosnący w siłę obóz polityczny. Przypominanie nazwiska Dmowskiego w kontekście odzyskania niepodległości wymaga wskazania całego jego środowiska politycznego związaną np. z budowaniem świadomości narodowej wśród chłopów.

Należy przypomnieć też, że kalkulował on wówczas w kategoriach ogólnonarodowych, a nie partyjnych. Przykładem jest jego zachowanie w momencie zakończenia I wojny światowej, gdy w Warszawie ukonstytuowały się władze na czele z Józefem Piłsudskim’, zdominowane przez socjalistów. Ilu polityków oparłoby się pokusie… – cały artykuł i pełny zapis rozmowy z prof. Krzysztofem Kawalcem (3’26”) na źródłowej stronie PolskieRadio24.pl

◙ Podobne informacje:

Kalendarium: 2 stycznia 1939 r. zmarł Roman Dmowski, jeden z najwybitniejszych polityków w historii Polski

Kalendarium: 12 maja 1935 r. zmarł marszałek Józef Piłsudski – jedna z największych postaci w historii Polski

Kalendarium: 29 czerwca 1941 r. w Nowym Jorku zmarł Ignacy Paderewski, pianista, kompozytor, działacz społeczny, mąż stanu

Kalendarium: 21 stycznia 1874 r. urodził się Wincenty Witospolski, działacz ruchu ludowego, trzykrotny premier Rzeczypospolitej Polskiej

Kalendarium: 20 kwietnia 1873 urodził się Wojciech Korfanty, polityk i działacz społeczny, przywódca narodowy Górnego Śląska

Kalendarium: 18 października 1928 w Warszawie zmarł gen. Tadeusz Rozwadowski, geniusz wojskowy, organizator Wojska Polskiego, główny strateg Bitwy warszawskiej