Powstanie styczniowe – polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, ogłoszone Manifestem 22 stycznia wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy. Wybuchło 22 stycznia 1863 w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 na Litwie, trwało do jesieni 1864, zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego, tj. Królestwo Polskie i ziemie zabrane.

Wikipedia: Było największym polskim powstaniem narodowym, spotkało się z poparciem międzynarodowej opinii publicznej. Miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Przez oddziały powstania styczniowego przewinęło się około 200 000 ludzi. Jednak poza Żmudzią i rozrzuconymi ośrodkami na Białorusi, w Inflantach Polskich oraz innych Ziemiach Zabranych, masa społeczeństwa nie była gotowa poprzeć „pańskiego” zrywu[2]. Mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęską powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych na Syberię, a ok. 10 tys. wyemigrowało. Zdarzały się przypadki, że Rosjanie zabijali pojmanych powstańców, dobijali rannych, mordowali lekarzy spieszących im z pomocą, obdzierali do naga zabitych. Po bitwach Rosjanie palili miejscowości, które udzieliły schronienia powstańcom, dokonywali rzezi ludności cywilnej. Niszczono dobra kultury, np. spalono archiwum Ordynacji Zamojskiej w Zwierzyńcu. Wilno zostało spacyfikowane przez oddziały Murawjowa Wieszatiela, na Litwie zginęło 10 tys. szlachty polskiej na ogólną liczbę 40 tys.

Po upadku powstania Kraj i Litwa pogrążyły się w żałobie narodowej. W roku 1867 zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, jego nazwę i budżet, w 1868 wprowadzono nakaz prowadzenia ksiąg parafialnych w języku rosyjskim, w 1869 zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską, w latach 1869–1870 setkom miast wspierających powstanie odebrano prawa miejskie ( m.in. Busku, Stopnicy, Wiślicy, Nowemu Korczynowi) doprowadzając je tym samym do upadku, w roku 1874 zniesiono urząd namiestnika, w 1886 zlikwidowano Bank Polski. Skasowano klasztory katolickie w Królestwie, skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i rozpoczęto intensywną rusyfikację ziem polskich. Po stłumieniu powstania znaczna część społeczeństwa Królestwa i Litwy uznała dalszą walkę zbrojną z zaborcą rosyjskim za bezcelową i zwróciła się ku pracy organicznej.

>>> Marek Kwitek: czy powstania styczniowego można było uniknąć?  <<<
Radio Kielce [22.01.2022]

Powstanie przyczyniło się do korzystniejszego niż w dwóch pozostałych zaborach i w etnicznej Rosji uwłaszczenia chłopów, zarówno w Królestwie, jak i na ziemiach zabranych.  Dalszy ciąg informacji o Powstaniu Styczniowym na stronie Wikipedii – po kliknięciu na link

W niedzielę 19 stycznia 2014 r., w ramach obchodów 151 rocznicy Powstania Styczniowego, w kościele p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny odprawiona została uroczysta msza święta w intencji Ojczyzny, po której dokonano odsłonięcia pamiątkowej tablicy.

Odsłonięcia pamiątkowej tablicy Powstania na ścianie kościoła NP NMP dokonał śp. Józef „Sęk” Czernikiewicz ,19 stycznia 2014 r./ źródło: busko.com.pl

Opis uroczystości zrelacjonował portal busko.com.pl:

W ramach obchodów, po niemal 15 miesiącach starań, odsłonięta i poświęcona została tablica pamiątkowa upamiętniająca mieszkańców Buska, którzy wraz z ówczesnym burmistrzem Feliksem Jaworskim przystąpili do Powstania Styczniowego oraz postaci księdza Wojciecha Świątkiewicza ówczesnego proboszcza parafii p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, represjonowanego przez carat za pomoc udzieloną powstańcom

Odsłonięcia tablicy dokonał jeden z najstarszych kombatantów – kapitan rezerwy Józef Czernikiewicz – żołnierz Armii Krajowej Świętokrzyskiego Zgrupowania majora Jana Piwnika „Ponurego”, emerytowany nauczyciel buskiego I Liceum Ogólnokształcącego. W uroczystości licznie udział wzięli przedstawiciele lokalnych władz samorządowych i wojewódzkich, harcerze oraz organizacje kombatanckie.

Poświęcenia tablicy, wspólnie z księdzem proboszczem Tadeuszem Szlachtą dokonał gość specjalny uroczystości ksiądz ppłk Witold Mach kapelan wojskowy garnizonu Kielce.

Po uroczystym odsłonięciu tablicy, wszyscy zebrani przemaszerowali pod mogiłę powstańców 1863r., gdzie po odmówionej modlitwie, złożeniu wieńców i zapaleniu zniczy oddana została salwa honorowa.

Inicjatorami ufundowania tablicy, na pamiątkę przyszłym pokoleniom, nie dla własnej chwały, byli członkowie GRH „Pułk Żuawów Śmierci”, którzy w 2012r., wraz Komendą Hufca ZHP w Busku-Zdroju, która udostępniła na ten cel zwój rachunek bankowy, powołali Społeczny Komitet mający na celu zebranie funduszy i wykonanie tablicy pamiątkowej.

Początkowo zakładano, iż tablica zawiśnie w styczniu lub w marcu 2013r., jednak ilość zebranych wówczas środków nie pozwalała na pełną realizację przedsięwzięcia i tablicę udało się zamontować na południowej ścianie świątyni dopiero w dniu 28 grudnia 2013r.

Płyta z brązu odlana została przez zakład odlewnictwa artystycznego Zbigniewa Parady z Zaczernia pod Rzeszowem. Formę do odlewu, na podstawie otrzymanego projektu, sporządził artysta rzeźbiarz dr hab. Jacek Kucaba z Tarnowa.

Podkład kamienny wykonał kamieniarz Jacek Łata z Podłęża k. Pińczowa. Płytę zamontował Ireneusz Nastalski z Pińczowa. Podczas montażu płyty, w kamiennym podkładzie umieszczona została mosiężna tuba – „kapsuła czasu” zawierająca informacje na temat fundatorów oraz inicjatorów akcji.

Realizacja tego dzieła – koszt całkowity – to……  – całość informacji z fotogalerią na źródłowej stronie busko.com.pl – po kliknięciu na link

○ Busko-Zdrój, 21.01.2024 r. : Msza św. z racji 161 rocznicy Powstania Styczniowego, w intencji uczestników powstania, oraz o błogosławioną przyszłość naszej Ukochanej Ojczyny – 21.01.2024 godz. 18:00

Najbardziej znanym mieszkańcem Buska uczestniczącym w Powstaniu Styczniowym był Aleksander Uchnast, którego imię nosi jedna z ulic miasta♂.

Aleksander Uchnast (1849-1939) / Narodowe Archiwum Cyfrowe

W Wikipedii możemy przeczytać jego biogram:      Aleksander Antoni Uchnast (ur. 28 stycznia 1849 w Pradłach, zm. 3 stycznia 1939) – uczestnik powstania styczniowego, rewolucjonista współpracujący z Organizacją Spiskowo-Bojową PPS i działaczami ruchu ludowego, nauczyciel szkoły ludowej.

Aleksander Uchnast w wieku 14 lat wstąpił do oddziału powstańczego, walcząc w latach 1863-1864 w lasach świętokrzyskich. Brał udział w bitwach pod Ludynią i Opatowem. W tej bitwie został ciężko ranny. Po aresztowaniu przez Rosjan został osadzony w więzieniu w Sandomierzu. Dzięki staraniom rodziny, jako małoletni został zwolniony i odesłany do domu.

W czasie rewolucji 1905 r. rozprowadzał nielegalną „bibułę” oraz współpracował z Organizacją Spiskowo-Bojową PPS. W 1920 r. awansowany do stopnia porucznika. W 1930 r. odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami, a w 1938 r., wraz z innymi żyjącymi powstańcami z 1863, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Aleksander Uchnast zmarł 3 stycznia 1939 r. i został pochowany na cmentarzu w Busku-Zdroju. W okresie Polski Ludowej jedną z ulic w Busku-Zdroju nazwano jego imieniem.

• busko.com.pl (31.10.2013): – Tablica pamiątkowa z okazji 150 rocznicy Powstania Styczniowego
• busko.com.pl (25.01.2019): – Złożyli hołd bohaterom powstania styczniowego

◙ Podobne informacje:

??? Parafia NPNMP: Msza św. z racji 161 rocznicy Powstania Styczniowego, w intencji uczestników powstania, oraz o błogosławioną przyszłość naszej Ukochanej Ojczyny – 21.01.2024 godz. 18:00

Obchody 160-lecia wybuchu Powstania Styczniowego

Kalendarium: 30 grudnia 1877 zmarł margrabia Aleksander Wielopolski. XIII Ordynat Pińczowski był zdrajcą czy realistą?

PR: Powstanie styczniowe – zbrojny bunt Polaków

Kalendarium: w nocy z 29 na 30 listopada 1830 r wybuchło Powstanie listopadowe

Kalendarium: 1 sierpnia 1944 r. rozpoczęło się Powstanie Warszawskie, największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie | ? Czy wiesz, że : Na buskim cmentarzu spoczywa jeden z małoletnich uczestników PW1944, harcerz Szarych Szeregów, Jerzy Piórkowski ps. „Tryton”?