„Cień Błyskawicy” – Krótkofalowcy zawitali do BSCK [FOTO]

W czwartek, 27 kwietnia 2023 r. w Buskim Samorządowym Centrum Kultury w Busku-Zdroju miało miejsce niezwykłe spotkanie. Naszym gościem był przebywający na kuracji w Busku-Zdroju Wiesław Paszta. – pisze 29.04.2023 Krzysztof Kuza na portalu busko.com.pl

○ 27 kwietnia 2023 r. w BSCK buscy krótkofalowcy spotkali się z panem Wiesławem Paszta, jednym z inicjatorów pomysłu odbudowy-rekonstrukcji słynnej Radiostacji Błyskawica nadającej komunikaty na falach radiowych w czasie Powstania Warszawskiego, skonstruowany był w latach okupacji niemieckiej przez garstkę zapaleńców, elektroników, krótkofalowców pod przewodnictwem Antoniego Zębika. / fot.  Krzysztof Kuza♂ | ○ Eksponowana w Muzeum Powstania Warszawskiego’ replika oryginalnej radiostacji „Błyskawica”, wykonana przez zespół pod kierunkiem współtwórcy oryginału Antoniego Zębika „Biegłego”♂ / źródło: Wikipedia♂

Wiesław jest krótkofalowcem o znaku wywoławczym SQ5ABG. Szybko nawiązał więc kontakt z krótkofalowcami z Buska-Zdroju i okolic, zgromadzonymi w Terenowym Klubie Polskiego Związku Krótkofalowców o znaku wywoławczym SP7KGO.

Oprócz codziennych radiowych spotkań „na częstotliwości” doszło też do licznych spotkań osobistych. Koledzy znaleźli czas na zorganizowanie wycieczki i pokazanie naszemu gościowi uroków Buska-Zdroju jak również i okolic. Gość zrewanżował się organizacją bardzo ciekawego spotkania właśnie w Buskim Samorządowym Centrum Kultury.
Oprócz bycia krótkofalowcem, przede wszystkim Wiesław Paszta jest jednym z inicjatorów pomysłu odbudowy-rekonstrukcji słynnej Radiostacji Błyskawica i temu właśnie było poświęcone spotkanie.

○ Replika radiostacji „Błyskawica”  – „Błyskawica”, Stacja Nadawcza Armii Krajowej „Błyskawica” – polska radiostacja, nadająca podczas Powstania warszawskiego, od 8 sierpnia 1944 do 4 października 1944 roku. Jej nazwa była wyrazem hołdu dla polskiego niszczyciela o tej samej nazwie, jedynego bojowego okrętu alianckiego, który uczestniczył aktywnie w działaniach przez cały okres II wojny. Nadajnik radiostacji o mocy 200 watów (zasilanej z generatorów prądu w okresie Powstania) zbudowany został w 1943 w Częstochowie przez krótkofalowca Antoniego Zębika (ps. „Biegły”) oraz Bolesława Drożdża. Jej sygnałem była melodia „Warszawianki”. Stacja miała bardzo duży zasięg – obejmowała nie tylko całą Europę ale także znaczną część globu, bo jej sygnał docierał nawet do Stanów Zjednoczonych./ źródło: Wikipedia♂

Pierwowzór radiostacji skonstruowany był w latach okupacji hitlerowskiej przez garstkę zapaleńców, elektroników, krótkofalowców pod przewodnictwem Antoniego Zębika, znak wywoławczy: SP7LA.

Były to niezwykle ciężkie czasy dla konstruktorów radioamatorów ze względu na powszechny brak części elektronicznych, materiałów konstrukcyjnych i maszyn do obróbki.
Nie bez znaczenia było też widmo kary śmierci za takie konstrukcje.

– Decyzję o budowie „Błyskawicy” uważałem za swój obowiązek. Kiedy przez całą okupację hitlerowską zbierałem części na przyszłą radiostację, przyszło mi do głowy, że tylko ja dysponuję czymś takim, chyba jako jedyny w całej Generalnej Guberni – wspominał Antoni Zębik.

Spotkanie rozpoczęła Pani Anna Stępień (Buskie Samorządowe Centrum Kultury) przedstawiając skrót biografii naszego gościa.

Po kilku słowach tytułem przywitania się i przedstawienia nasz gość specjalny zaprosił wszystkich na projekcję ponad półgodzinnego filmu o początkach, budowie i pracy radiostacji Błyskawica w trudnych wojennych czasach.

Filmu oczywiście nie da się opowiedzieć, to trzeba zobaczyć, ale dość tylko wspomnieć, że znalazły się tam takie rarytasy jak urywki oryginalnych filmów ukazujących szczegóły budowy i pracę radiostacji, nagrania głosów ówczesnych spikerów i masa starych fotografii.
Oczywiście mogliśmy też odsłuchać oryginalnej zapowiedzi jaka emitowana była przed każdą audycją:

„Halo, tu mówi „Błyskawica”! Stacja nadawcza Armii Krajowej w Warszawie, na fali 32,8 oraz 52,1 m.”

Między innymi dzięki tym historycznym i zachowanym w zawierusze wojennej materiałom udało się z taką szczegółowością odtworzyć pierwowzór Radiostacji Błyskawica. Nawet kolory pokręteł się zgadzają!

Cytując Wikipedię’:

„W ciągu trwania Powstania „Błyskawica”, nadawała swoje audycje bezpośrednio z linii frontu. Była zaciekle zwalczana przez nieprzyjaciela, wskutek czego musiała kilkakrotnie zmieniać miejsce swego nadawania. Początkowo siedziba powstańczej radiostacji mieściła się w budynku PKO (Pocztowa Kasa Oszczędności) przy ul. Jasnej 9. 25 sierpnia została przeniesiona do kawiarni „Adria” (ul. Moniuszki 10). 4 września trafiła do byłej ambasady ZSRR (ul. Poznańska 15) i następnie do Biblioteki Publicznej (ul. Koszykowa 26).

Komendantem „Błyskawicy” i jej szefem technicznym był Jan Gieorgica (ps. „Grzegorzewicz”). Stacja obsługiwała dwa niezależne od siebie programy: 1/ program Biura Informacji i Propagandy KG Armii Krajowej, którego kierownikiem programowym był Stanisław Zadrożny (ps. „Pawlicz”), a jego zastępcą – Zofia Rutkowska (ps. „Ewa”), oraz 2/ program Polskiego Radia, nadzorowany przez Edmunda Rudnickiego (ps. „Konopka”). Audycje PR nadawane były także w języku angielskim, łącznie nadano ich 77 w tym języku, a pisane były przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego (ps. „Jan Nowak”) i odczytywane przez pilota RAF-u Johna Warda i Adama Truszkowskiego (ps. „Tomicki”). Audycje nadawano na falach krótkich i średnich, niektóre były kontynuacją m.in. dywersyjnej Akcji N, programu BIP KG AK, skierowanego do żołnierzy Wehrmachtu. Rolę spikerów pełnili m.in.: Zbigniew Świętochowski (ps. „Krzysztof”), Edmund Osmańczyk (ps. „Jan Gor”), Stefan Sojecki, Zbigniew Jasiński, Jeremi Przybora i Mieczysław Ubysz. Dzienniki i reportaże prowadził Jacek Wołowski. Zespół techniczny radiostacji tworzyli: inż. Roman Kitzner (ps. „Zbigniew”), inż. Zdzisław Wróblewski, inż. Czesław Brodziak oraz Henryk Paśnicki, (ps. „Bocian”), główny technik radiostacji.

4 października, dwa dni po podpisaniu kapitulacji Powstania, o godzinie 19.15, nadana została ostatnia audycja radiostacji. Apel Rady Jedności Narodowej, „Do Ludów Świata” odczytał Edmund Rudnicki. Jako ostatni zabrał głos komendant Jan Gieorgica, który poinformował słuchaczy o warunkach pracy stacji i zakończeniu jej nadawania. Po nadaniu ostatniej, 122 audycji „Błyskawicy” nadawanej po polsku, jej komendant „Grzegorzewicz” zniszczył radiostację, aby nie dostała się w ręce niemieckie. Jej szczątki zostały przez niego zakopane w rumowisku barykady przed Biblioteką na ul. Koszykowej.

Kończące walkę powstańczą słowa „Apelu do ludów świata” brzmiały: Krwi swej nie chcieliśmy oszczędzać, ale brak pomocy uczynił tę walkę całkowicie beznadziejną. Staje się więc rzecz, za którą odpowiedzialność spada na te czynniki, które tę pomoc uniemożliwiły. Ta kapitulacja stanie się niewątpliwie piekącym wyrzutem dla świata.

Replika „Błyskawicy” wraz z oryginalnym kryształem, sercem radiostacji, znajduje się obecnie w Muzeum Powstania Warszawskiego.”

Po projekcji, którą zgromadzeni goście obejrzeli z zapartym tchem przyszedł czas na parę słów podsumowania.

Na koniec nasz prelegent podziękował zgromadzonym za przybycie, pracownikom Buskiego Samorządowego Centrum Kultury za umożliwienie projekcji i organizację spotkania a p. Annie Stępień za otwarcie spotkania, wprowadzenie i zapewnienie odpowiedniej atmosfery.
Nie obyło się też bez wspólnych, pamiątkowych zdjęć, prezentów i kwiatów dla p. Dyrektor Buskiego Samorządowego Centrum Kultury.

Gość obdarował lokalny klub krótkofalarski SP7KGO egzemplarzem napisanej przez siebie książki pod tytułem „Cień Błyskawicy”, z odpowiednią dedykacją. Podobny prezent przekazał dla Buskiego Samorządowego Centrum Kultury i obiecał dosłanie książki do Biblioteki Miejskiej.

Gdyby nie późny wieczór to pewnie ciekawa dyskusja trwałaby jeszcze długo.

○ autor: Krzysztof Kuza SQ7FSO♂

Zapraszam do galerii zamieszczonej na źródłowej stronie busko.com.pl♂ na skromną fotorelację z wydarzenia. Skromny fragment poniżej.

1. – Replika radiostacji „Błyskawica”  / źródło: Wikipedia♂
2. – Studio radiostacji powstańczej „Błyskawica” / źródło: Wikipedia♂
3. – Żołnierze Kompanii Lotniczej Grupy Kampinos słuchają audycji Błyskawicy, we wsi Wiersze, około 15 września 1944. / źródło: Wikipedia♂
4. – Gość Wiesław Paszta SQ5ABG i autor Krzysztof Kuza SQ7FSO / fot. Krzysztof Kuza
5. i 6. – W czwartek, 27 kwietnia 2023 r., przebywający na kuracji w Busku-Zdroju Wiesław Paszta spotkał się w BSCK z miejscowymi  krótkofalowacami. / fot. Krzysztof Kuza

◙ Podobne informacje:

77. rocznica egzekucji w Lesie Wełeckim. Prelekcja historyczna i uroczystości upamiętniające jej ofiary. Busko-Zdrój, 16 lipca 2021 [VIDEO]

„Projektowanie i budowa ścieżek i infrastruktury rowerowej na przykładzie Dąbrowy Górniczej, Polski i wybranych krajów europejskich” – otwarte spotkanie informacyjno-warsztatowe: 18 maja, 17:00 – Centrum Konferencyjne UBZ [VIDEO] [PREZENTACJE DO POBRANIA]