PR24: Od aniołów, przez kolędy, po życzenia świąteczne. Alfabet Bożego Narodzenia

Polskie świętowanie Bożego Narodzenia łączy wiele elementów tradycji ogólnoeuropejskich ze zwyczajami i symbolami typowo rodzimymi, znanymi przede wszystkim w naszym kraju. Opłatek, słoma pod wigilijnym obrusem, dodatkowe nakrycie, kolędnicy, szopka czy kutia. Jakie jest źródło i znaczenie tych i innych spraw, które składają się na tę wyjątkową, bożonarodzeniową rzeczywistość? – informuje portal PolskieRadio24.pl

○ Sandro Botticelli „Mistyczne Narodziny” (fragment) , 1500r.,  olej, płótno, 108,6 × 74,9 cm, National Gallery, Londyn♂

▒ ANIOŁOWIE 

Według Ewangelii św. Łukasza, kiedy w Betlejem przyszedł na świat Jezus, przebywającym w okolicy pasterzom ukazał się Anioł Pański. Rzekł do nich: „Nie bójcie się! Oto zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu: dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz Pan”.

Do niebiańskiego wysłannika dołączyły anielskie chóry, chwaląc Boga „na wysokościach” i głosząc „pokój ludziom Jego upodobania”.

Aniołowie w bożonarodzeniowej tradycji to zatem i głosiciele radosnej nowiny o Nowonarodzonym, i – umiejscowieni gdzieś na firmamencie – współadorujący małego Jezusa w betlejemskiej grocie (szopce). Anioł jako jeden z symboli Świąt Bożego Narodzenia jest również znakiem Bożej opieki roztaczanej nad domem.

▒ BOMBKI

– W XVII wieku Hans Greiner, bardzo ubogi pracownik niemieckiej huty szkła, wydmuchał sobie pierwszą bombkę, ponieważ nie stać go było na jabłuszka lukrowane czy słodycze, które wówczas wieszało się w domach – opowiadała w Polskim Radiu Izabela Brymerska z Muzeum Bombki w Miliczu.

Pierwsza bombka miała właśnie przypominać jabłko, stąd najpopularniejsze do dziś są bombki okrągłe i w kolorze czerwonym. Oprócz tej rajskiej symboliki, nawiązującej do drzewa poznania dobrego i złego, bombki niosły również inne znaczenia: kształt anioła miał się kojarzyć z „radością wielką” obwieszczoną przez niebiańskich wysłanników w dniu Narodzin, grzybki symbolizowały dary natury, a charakterystyczna bombka z wklęsłym stożkiem („z reflektorem”) była gwarancją szczęścia, a przy tym odstraszała złe moce.

▒ CHOINKA

W dawnej Polsce stawiano w domach na Wigilię snopy zbóż (gdzieś w kącie izby) czy też wieszano pod sufitem podłaźniczki – dekorowane gałązki świerkowe czy jodłowe, często też sam wierzchołek drzewka. Pod stropem umieszczano również tzw. „światy”, konstrukcje nawiązujące kształtem do kuli, a wykonane z opłatków, często kolorowych.

Od pierwszej połowy XIX wieku pod wpływem tradycji niemieckich pojawił się zwyczaj dekorowania choinek, który powoli wypierał wcześniejsze pomysły na przyozdabianie świąteczne domu.

– Choinka jest odwołaniem do biblijnego raju, do drzewa poznania dobrego i złego. Nie bez przyczyny w Wigilię obchodzimy imieniny Adama i Ewy, bo dopiero przychodzący na świat Zbawiciel zmazał grzech, którego prarodzice dopuścili się w raju – mówiła w Polskim Radiu 24 Maria Barbasiewicz, autorka książek o zwyczajach świątecznych.

Choinkowe ozdoby mają oczywiście również swoją symbolikę: łańcuch odnosił się do biblijnego węża (w czasach zaborów kojarzył się też Polakom z okowami niewoli), orzechy to znak zdrowia i krzepy, wieńcząca drzewko gwiazda przywoływała obraz gwiazdy betlejemskiej, a jabłko – później zastąpione bombką – nawiązywało do rajskiego owocu. Było także symbolem dostatku.

▒ DATA ŚWIĄT
Jak mówił w Polskim Radiu biblista dr Krzysztof Mielcarek z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, grudniowa data Bożego Narodzenia jest…- cały „Alfabet Bożego Narodzenia” na źródłowej stronie PolskieRadio24.pl♂

* * *

○ „Bóg się rodzi, moc truchleje”. Arcypolska kolęda w rytmie poloneza♂

◙ Podobne informacje:

? Dziś Uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego. | Całun Turyński

? Dziś Wielki Czwartek – pamiątka Ostatniej Wieczerzy, dzień kapłaństwa i Eucharystii, początek Triduum Paschalnego