Kalendarium: 3 sierpnia 1914 r. w Krakowie powołano do życia Pierwszą Kompanię Kadrową

Powołana do życia 3 sierpnia 1914 roku Pierwsza Kompania Kadrowa w niczym nie przypominała „kuźni kadr”, jak widzą ją historycy; była raczej zbieraniną mniej lub bardziej przypadkowych patriotycznych zapaleńców ze „Strzelca” i Drużyn Strzeleckich, skupionych wokół największego „fanatyka” sprawy polskiej – Józefa Piłsudskiego. – informuje portal Histmag.org

Kraków, sierpień 1914: Oddziały Strzelców w „Oleandrach” w Krakowie. Pośrodku widoczna kobieta z szablą i rewolwerem w kaburze, z prawej chłopiec w mundurku skautowskim. Widoczne również karabiny Mannlicher wz. 1890 ustawione w kozły. / źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Jak ważną sprawą dla strzelców i „drużyniaków” było utworzenie pierwszej od dziesięcioleci polskiej formacji wojskowej niech świadczy historia pewnego strzelca, który w liście do narzeczonej z 5 sierpnia 1914 roku z uwagi na zaplanowany wymarsz z Krakowa… odwołuje ślub.

Gdy Pierwsza Kadrowa wyruszała 6 sierpnia 1914 r. z krakowskich Oleandrów liczyła od stu czterdziestu do stu sześćdziesięciu żołnierzy – źródła nie są zgodne. Bardziej przypominali oni zbieraninę przypadkowych ludzi, niż prawdziwe wojsko. Marsz na Kielce miał nikłe znaczenie wojskowe, co nie przeszkodziło w tym, by urósł do rangi symbolu.

Pierwsza Kadrowa: Raduje się serce, raduje się dusza…

Powołana do życia 3 sierpnia 1914 roku Pierwsza Kompania Kadrowa w niczym nie przypominała „kuźni kadr”, jak widzą ją historycy; była raczej zbieraniną mniej lub bardziej przypadkowych patriotycznych zapaleńców ze „Strzelca” i Drużyn Strzeleckich, skupionych wokół największego „fanatyka” sprawy polskiej – Józefa Piłsudskiego. Wśród nich znaleźli inżynierowie, nauczyciele i prości krawcy, studenci i uczniowie – najmłodsi celowo zawyżali swój wiek, byleby trafić do oddziału.

Nie da się ukryć, że Austriacy nie potraktowali zbyt poważnie Piłsudskiego i jego gromadki. Wyruszając na Kielce, ludzie dysponowali jedynie przestarzałą bronią – o karabinach maszynowych i armatach mogli jedynie pomarzyć. Niektórzy nie mieli nawet mundurów, a jedynym znakiem przynależności do oddziału była niepozorna czapka maciejówka z orzełkiem, znakiem „Strzelca”. Krótko mówiąc, „Kadrówka” wcale nie przypominała regularnego wojska, a mimo to w przemówieniu do swoich oddziałów Piłsudski na Oleandrach powiedział:

Odtąd nie ma ani Strzelców, ani Drużyniaków. Wszyscy, co tu jesteście zebrani, jesteście żołnierzami polskimi. Znoszę wszelkie odznaki specjalnych grup. Jedynym waszym znakiem jest odtąd orzeł biały. Dopóki jednak nowy znaczek nie zostanie wam rozdany, rozkazuję, abyście zamienili ze sobą wasze dawne oznaki, jako symbol zupełnej zgody i braterstwa, jakie muszą wśród żołnierzy polskich panować. (…) Wkrótce może pójdziecie na pola bitew, gdzie, mam nadzieję, zniknie najlżejszy nawet cień różnicy między wami ([Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego], t. IV, pod red. W. Lipińskiego, Warszawa 1937).

○ Sztab oficerów z komendantem Józefem Piłsudskim. Kielce, sierpień 1914 r. NAC / źródło: dzieje.pl

Kim byli strzelcy i drużyniacy? Ci pierwsi wywodzili się z lwowskiego „Związku Strzeleckiego” i krakowskiego Towarzystwa „Strzelec”; ci drudzy należeli do działających w obu miastach Polskich Drużyn Strzeleckich. Pierwsza Kompania Kadrowa powstała więc z dwóch nurtów strzeleckich, w dodatku bardzo różnych: pierwszy miał zabarwienie lewicowe i nawiązywał do Polskiej Partii Socjalistycznej, drugi miał charakter narodowo-niepodległościowy. W momencie wybuchu obie formacje paramilitarne – nie bez konfliktów – zostały oddane pod komendę Józefa Piłsudskiego. W skład Kompanii wchodziły wówczas cztery plutony złożone z czterech dziesięcioosobowych sekcji.

Forpoczta Pierwszej Kadrowej

Zanim jednak Pierwsza Kadrowa wyruszyła w kierunku Kielc, Piłsudski wysłał do Kongresówki zwiad kawaleryjski, by lepiej zorientować się w sytuacji na terenie zaboru rosyjskiego i prześledzić ruchy wojsk carskich. Na dowódcę wyznaczono Władysława Belinę-Prażmowskiego. Oddział liczył początkowo siedem osób i stąd właśnie wzięła się słynna nazwa – „Siódemka Beliny”. W jej skład weszli: Janusz „Janusz” Głuchowski, Antoni „Zdzisław” Jabłoński, Stefan „Hanka” Kulesza, Zygmunt „Bończa” Karwacki, Stanisław „Grzmot” Skotnicki i Ludwik „Kmicic” Skrzyński.

W nocy z 2 na 3 sierpnia 1914 roku oddział wyruszył z Oleandrów. Trudno oprzeć się wrażeniu, że jego misja bardziej przypominała komedię pomyłek, niż poważny zwiad. Jak na patrol konny był on niezwykły, ponieważ żaden z kawalerzystów… nie dysponował wierzchowcem, „Siódemka Beliny” jechała więc bryczką oraz specjalnie na tę okazję wynajętą dorożką krakowską, w dodatku w cywilnych ubraniach. Na pierwszy spoczynek udali się do majątku w Goszycach, należącym do Zofii Zawiszanki, członkini Drużyn Strzeleckich, gdzie zostali zaopatrzeni w nowe furmanki, którymi udali się do Jędrzejowa. W mieście tym planowano ostrzelać i podłożyć ładunek wybuchowy pod budynek znajdującej się w mieście komisji poborowej, jednak na miejscu okazało się, że Rosjanie przerwali ogłoszoną w Królestwie mobilizację i uciekli. W związku z tym Belina-Prażmowski zdecydował o… – cały artykuł na źródłowej stronie portalu Histmag.org – po kliknięciu na link

► Wikipedia: Pierwsza Kompania Kadrowa – pododdział piechoty utworzony 3 sierpnia 1914 w Krakowie przez Józefa Piłsudskiego z połączenia członków „Strzelca” i Polskich Drużyn Strzeleckich jako zalążek Wojska Polskiego.

◙ Podobne informacje:

Kalendarium: 19 grudnia 1914 roku powstała I Brygada Legionów Polskich. Jej dowódcą został Józef Piłsudski.

RK: Uroczyste obchody 105. rocznicy Bitwy Korczyńskiej