Kalendarium: 25 lutego 1428 r. król Władysław Jagiełło nadał Pińczowowi prawa miejskie.
25 lutego przypadają urodziny Pińczowa – powabnej perły Ponidzia! – miastu i jego mieszkańcom serdecznie życzymy … 1000 lat!
Krótki zarys historyczny: Rozwój Pińczowa rozpoczął się od kamieniołomu, który istniał tutaj w XII w. Bezpieczeństwa górników strzegł niewielki gród obronny, zniszczony prawdopodobnie przez Tatarów w 1241 r. W XIV w. na jego miejscu wzniesiono gotycki zamek, u stóp którego rozwinęła się osada. Miejscowa ludność zajmował się głównie rolnictwem, sadownictwem, uprawą winnej latorośli oraz hodowlą bydła.
Wiadomo, że w 1424 r. osada stała się własnością rodu Oleśnickich. Wybudowali oni na Górze Zamkowej nową rezydencję, a w osadzie ufundowali klasztor Paulinów.
25 lutego 1428 r. król Władysław Jagiełło na zamku w Lublinie nadał Pińczowowi prawa miejskie.
Miasto za sprawą Mikołaja Oleśnickiego stało się ośrodkiem reformacji. W latach 1550-1551 z miasta wypędzono paulinów, a kościół zmieniono w zbór kalwiński. W budynkach poklasztornych powstało słynne na całą Europę Gimnazjum Pińczowskie nazywane później sarmackimi Atenami. Środowisko związane z pińczowską uczelnią zajmowało się drugim w historii tłumaczeniem Biblii na język polski. Tzw. Biblia Brzeska ukazała się w 1563 r. Od miejsca, w którym wykonano tłumaczenie bywa ona także nazywana Biblią Pińczowską.
Kres ośrodkowi reformacyjnemu w Pińczowie położył biskup krakowski Piotr Myszkowski, który w 1586 r. wykupił miasto. Nastąpiła gwałtowna rekatolizacja Pińczowa.
W roku 1587 biskup krakowski Piotr Myszkowski ufundował kościół na wschód od Pińczowa. Wokół niego powstała osada Mirów, która już w 1612 roku została przyłączona do Pińczowa.
Działanie wojenne w czasie powstania kościuszkowskiego spowodowały upadek miasta. Po III rozbiorze Polski Pińczów znalazł się w zaborze austriackim, a po kongresie wiedeńskim w 1815 r. w zaborze rosyjskim.
Pierwsi Żydzi osiedli w Pińczowie już na początku XVI w. W XVIII w. Pińczów stał się jednym z ważniejszych ośrodków żydowskich w regionie. W latach 1692 – 1764 była tu siedziba ziemstwa krakowskiego, a rabin pińczowski stał się praktycznie jego zwierzchnikiem. W XIX w. Żydzi stanowili ok. 70% ludności Pińczowa. Przed II wojną światową w mieście mieszkało ok. 3500 Żydów. W październiku 1942 ok. 3000 z nich Niemcy deportowali do obozu zagłady w Treblince.
W czasie II wojny światowej okolice Pińczowa był miejscem intensywnej działalności partyzanckiej. W okresie od lipca do sierpnia 1944 r. miasto było przejściowo wyzwolone przez partyzantów. Teren wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej obejmował ziemie od Pińczowa po Działoszyce i od Nowego Korczyna po Nowe Brzesko. Obszar ten miał powierzchnię ok. 1000 km² i nosił nazwę Republiki Pińczowskiej.
Z „urodzinami ” Pińczowa nie do końca jest tak jak podają różne źródła, w tym i Wikipedia…
Pan Dariusz Garlej z Pińczowa poinformował mnie właśnie, że Dokument Władysława Jagiełły nadający Pińczowowi, wsi Jana z Oleśnicy, prawo miejskie magdeburskie z przywilejem jarmarków tygodniowych i rocznych datowany jest jednak nie na 25 lutego ale na 21 września 1428 roku.
Fragment wpisu na ten temat zamieszczonego na stronie Muzeum Narodowego w Kielcach informuje:
Dyplom posiada datację, czytamy bowiem: „Actum in Lyublyn, ipso die sancti Mathie apostoli et ewangeliste. Anno Domini millesimo quadrigentesimo vigesimo octavo”. Wystawiony zatem w Lublinie w dniu świętego Mateusza apostoła i ewangelisty – tj. 21 września 1428 roku. Przez długie lata uważano, że datą lokacji Pińczowa jest 24 lutego 1428 roku. Pomyłka wynikała ze złego odczytu imienia świętego, w dokumencie bowiem mamy: „die sancti Mathie apostoli et ewangeliste”. Chodzi tu o świetego Mateusza (apostoła i ewangelistę), którego imię w języku łacińskim brzmi: Mathaeus, Matthaeus, Matheus (Kościół wspomina go 21 września), a nie świetego Macieja, apostoła (Matthias, Mathias), którego święto obchodzi się 24 lutego. Owa pomyłka należała do częstych, gdyż do XVI wieku imiona Maciej i Mateusz nie były w języku polskim rozróżniane. – cały wpis po kliknięciu na link
◙ Podobne informacje:
Kalendarium: 27 sierpnia 1287 r. książę Leszek Czarny nadał osadzie Busko prawa miejskie | I ❤ BZ
RK: Gmina Pińczów coraz bliżej statusu uzdrowiska – a co z Buskiem?
RK: Znani aktorzy zawitają do Pińczowa. 22 i 23 września miasto będzie ponidziańską stolicą filmu